Polski gotyk i Ogród Zielny we Fromborku

Najpierw trochę starego papieru...

Herbarium drukowane polskim gotykiem (szryft krakowski?)

Wszystkie zdjęcia robione przez szybę....






Zwracają uwagę: ukośnik zamiast przecinka, Y zamiast i, kreski zmiękczające użyte razem z i (śiane), s wyglądające jak f...

Sprawdźcie, czy dobrze przepisałem...

"Konopie są dwojakie, siane i płonne abo dzikie. Domowe abo siane dwojakie, samiec, i samica, abo białe. Samiec odnożysty i gałęzisty, wiele ze pnia swego gałęzi wypusczając, także węgle bywa z niego palone, do czynienia prochu ruszniczego, azwłaszcza do strzelby i rusznic jednoręcznych. Samica zaś na rózgi cieńka, bez gałęzia i nasienia, a te zowią Suszki, albo Płoskonki, jako i samca Głowaczkami. Jest to ziele wszystkim dobrze znajome, a ku rozlicznym potrzebom ludzkim bardzo użyteczne. Wielkie ma powinowactwo ze lnem, jeno że Len jest subtelniejszy i przedniejszy, włokna miętczejsze, o którym w księgach ? mówić nie będzie. Konop hrubsza daleko, i wiejskie a chłopskie rodzaju. Len miejskiego, przeto Lnu do płócień i nici używamy częściej. Konopie acz też do płócien i nici, ale już hrubszych, także do sircztów."

"Angielski Grant, liscie ma Dąbczanemu podobne, jeno wessze, a ku ziemi nachylone, po ziemi i tam i sam rozkładające się, miękie. Kłącza łokietnego, podczas wysszego, cienkie, na wierzchu kwiat białoblady, we środku główczasty, jako u Wołowego oka, z piórek albo z listków drobnych, cienkich, a wąskich złożono. Mathiolus pisze go bydź kwiatu żółtego. Nasienia cienkiego, podługowatego, i baro ciemnego, jako Dodoncus świadczy. Korzonków cienkich, rozpierzchłych, jako u Ciemierzyce czarnej. Smaku ostro sczmiącego, pachniący, a troche przytłustszym. Drugi pierwszemu...."

[baro - czyli bardzo - tak Kaszubi mówią]

 

  

"Z tego ziela przyrodzenie, iż posledni kwiatek zawżdy roście nad przedni wysszej, a stąd przezwali Antipater, jako syn przeciwny ojcu, że nad ojca roście: nie miewa żadnych główek w którychby nasienie było, jako pisze Plinius: jedno tylko kwiatki.

Ziele to barzo pomocne przeciw ukąszeniu jaszczurczemu, pijąc z wodą.

Pioch."

Galicja?





W kwestii wyjaśnienia, czym jest ciemiężyca...

Ciemiężyca czarna jest rośliną trującą. Cała roślina zawiera liczne toksyczne alkaloidy, takie, jak: jerwina, germina, germitryna, pseudojerwina, rubijerwina, weratralbina, protoweryna, protoweratryna, cerwina, germeryna, weratryna, weratrydyna oraz gorzki glikozyd ? kwas chelidonowy. Powodują one podrażnienie błony śluzowej żołądka i układu oddechowego, silne kichanie, kaszel, ślinotok, łzawienie, nudności, wymioty, biegunkę. Większe dawki powodują skutki podobne jak tojad mocny ? skurcze mięśni brzucha i krtani, zaburzenia koordynacji ruchów i uszkodzenie mięśnia sercowego. Nektar i pyłek jest trujący dla pszczół. Zwierzęta unikają tej rośliny z powodu jej gorzkiego smaku, zdarzają się jednak zatrucia sianem i wczesną wiosną na pastwiskach.

Roślina lecznicza

Surowiec zielarski: ziele wszystkich krajowych gatunków ciemiężycy zawiera podobne składniki.

Działanie: weratryna zawarta w ciemiężycy pobudza trawienie, układ nerwowy,stosowana jest w stanach wyczerpania i przewlekłej chorobie reumatycznej. W weterynarii używa się jej przy leczeniu nosacizny psów, bezwładzie żwacza i wzdęciach.

Ufff.... teraz coś przyjemniejszego...



Ogród Zielny założyli zakonnicy antonianie (od Św. Antoniego Pustelnika), tuż obok szpitala..

Obecny ogród to ok. 250 gatunków roślin: ziół, kwiatów i warzyw...

 Lnica.

 Len.

Proso.
Pierwszy raz na oczy widziałem...

 Miejsce osłonięte od wiatru tworzy szczególny mikroklimat...

 Ruta - ziele magiczne...

 A to, nie wiem co...

Sielanka...

Tego dnia było naprawdę gorąco, ziemia nagrzana, zioła i kwiaty intensywnie pachniały, wokół uwijały się owady.

 

Pod murem Szpitala:

1 wiesiołek dwuletni, źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych o działaniu antycholesterolowym, wzmacniającym
2 rojnik murowy działanie: zewnętrznie na rany jak aloes; wewnętrznie-odrobaczenie organizmu
3 wawrzyn, roślina przyprawowa znana już w starożytności, znaczenie kultowe
4 rozmaryn, rozkurczowy, moczopędny, żółciopędny
5 tymianek, przyprawa, układ pokarmowy i górne drogi oddechowe
6 estragon, przyprawa poprawiająca trawienie
7 cząber, przyprawa poprawiająca trawienie
8 lebiodka, przyprawa poprawiająca trawienie
9 len osłaniające, przeciwzapalne, stosowany zewnętrznie i wewnętrznie
10 werbena lekarska, działanie przeciwzapalne
11 siwiec, działanie wykrztuśne-górne drogi oddechowe
12 rumianek, działanie rozkurczowe, dezynfekujące, poprawiające trawienie
13 chaber bławatek, dezynfekujący, moczopędny, na oczy działa jak świetlik lekarski
14 kąkol
15 hyzop. schorzenia górnych dróg oddechowych, odstraszający owady
16 oman, wykrztuśne w schorzeniach górnych dróg oddechowych
17 doględa, schorzenia górnych dróg oddechowych
18 nostrzyk, uspokajający; stosowany zewnętrznie w owrzodzeniach
19 kocimiętka, jej zapach oszałamia koty, działa na drogi oddechowe i układ pokarmowy
20 drapacz lekarski, poprawia trawienie i apetyt, stosowany w schorzeniach wątroby
21 karczoch, poprawia trawienie i apetyt, stosowany w schorzeniach wątroby
22 mydlnica lekarska j.w.
23 bylica boże drzewko, działanie żółciopędne, ułatwia trawienie
24 pięciornik gęsi, stosowane w schorzeniach wątroby i układu pokarmowego
25 barwinek, stosowany przy zaburzeniach krążenia
26 jałowiec, moczo i żółciopędny
27 głóg, działanie nasercowe
28 bukwica lekarska, stosowany w schorzeniach układu pokarmowego
29 krwiściąg mniejszy, działanie przeciwkrwotoczne, ściągające
30 krwiściąg lekarski, działanie przeciwkrwotoczne, ściągające
31 ostropest plamisty, schorzenia wątroby
32 dziurawiec, działanie żółciopędne i przeciwbiegunkowe, antydepresyjne
33 piołun gorzki, pobudzający apetyt
34 mięta, poprawia trawienie, uspokaja
35 lawenda, uspokający, przeciwskurczowy
36 soczewica, stara roślina o nasionach białkowych-spożywczych,
37 dziewanna, schorzenia górnych dróg oddechowych
38 soja, nasiona spożywcze, białkowe, wysokotłuszczowe
39 gryka, roślina miododajna, stosowana przy nadciśnieniu, nasiona do celów spożywczych
40 ruta, działanie moczopędne i przeciwzapalne
41 prawoślaz lekarski, schorzenia górnych dróg oddechowych
42 hortensja ozdobna
43 malwa, schorzenia górnych dróg oddechowych
44 języczka syberyjska, ozdobna
45 narecznica samcza, działanie odrobaczające

Rośliny pod śliwką:
46 lepiężnik różowy,schorzenia górnych dróg oddechowych
47 arcydzięgiel uspokajający, w nerwicach przewodu pokarmowego
48 marchewnik, olejek anyżkowy (aromat)
49 sasanka, działanie podrażniające układ pokarmowy

Rośliny na dużej rabacie:
50 estragon, przyprawa
51 hyzop, schorzenia górnych dróg oddechowych, odstrasza owady
52 szanta, górne drogi oddechowe, działanie przeciwzapalne
53 żywokost, schorzenia górnych dróg oddechowych
54 pasternak, stare warzywo, spożywane dawniej tak jak dzisiaj ziemniaki
55 mak lekarski, uspokajający (opium)
56 orlik, w lecznictwie ludowym stosowany jako środek moczopędny
57 łopian, żółciopędny, bakteriobójczy, wzmacnia włosy
58 przywrotnik, przeciwbiegunkowy; zastosowanie w chorobach kobiecych
59 melisa, działanie uspokajające, olejek zapachowy
60 bratek polny, moczopędny, "czyszczący krew"
61 rabarbar, działanie przeczyszczające
62 serdecznik, nasercowy
63 naparstnica wełnista, nasercowy
64 naparstnica purpurowa, nasercowy
65 lak, nasercowy
66 jeżówka, działanie wzmacniające
67 chrzan, przyprawa, własności moczopędne, dezynfekujące
68 dziewanna drobnokwiatowa, górne drogi oddechowe
69 kozłek lekarski, uspokajający, nasercowy
70 babka lancetowata, wykrztuśna, górne drogi oddechowe
71 kmin rzymski, przyprawa, wiatropędny, poprawiający trawienie.
72 fenkuł włoski, przyprawa, wiatropędny, poprawiający trawienie, mlekopędny
73 skorzonera, stare warzywo, zawiera witaminę B, smakuje jak szparagi
74 cykoria, moczo i żółciopędny, tonizujący
75 karczoch, odtruwający wątrobę

Rośliny pod wiśniami:
76 nawłoć olbrzymia, działanie moczopędne
77 poziomka, działanie wzmacniające, moczopędne
78 cytryniec chiński, działanie tonizujące, wzmacniające fizycznie i psychicznie


Zioła nasercowe: 79 konwalia, 80 miłek wiosenny, 81 zimowit jesienny.


Rośliny na warzywniku:
Zioła poprawiające trawienie: 82 kolendra, 83 bazylia, 84 czarnuszka, 85 majeranek, 86 cząber, 87 ogórecznik, 88 gorczyca.


Obrzeża alejek obsadzone są: 89 szałwią lekarską, zielem o działaniu ściągającym (garbniki), przeciwpotnym, antyseptycznym; 90 przegorzan kulisty działanie pobudzające układ nerwowy; 91 rzepik działanie ściągające, przeciwbiegunkowe, żółciopędne; 92 lubczyk (przyprawa maggi), działanie moczo i żółciopędne, wykrztuśne; 93 mikołajek nadmorski ozdobny, chroniony


http://www.frombork.art.pl/Pol130og.htm
http://www.panacea.pl/articles.php?id=3809
http://herbarz.alchymista.pl/2013/06/10/czarna-czemierzyca/